Om Swastyastu
Ida Dane Sane
Wangiang Titiang
Maduluran
antuk manah lascarya, ledangang titiang ngaturang puja pangastuti ring Ida Sang
Hyang Widhi Wasa, riantukan sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, titiang
asapunika taler ida dane sareng sami, sida kasidan mapupul irirki. Dumadak
pamargi sakadi puniki, prasida maka sarana nudut kayun para anom-anome rikala
teleb mauruk malajah bahasa Bali, wastu sida ngukuhang karajegan jagat Baline.
Ida
dane sareng sami, mustikan nyane para mahasisya sane tresna sihin titiang. Ring galah
sane becik puniki mungguing murda dharma wacanan titiang nenten sios wantah “Tri Kaya Parisudha”.
Ida dane sane wangiang
titiang
Yening
maosang indik Tri Kaya Parisudha kasayuwiaktian ipun sampun pastika sami pada
uning, duaning sampun duk kantun ring kelas 3 SD ngantos mangkin napi malih ring IHD iraga
sareng sami sampun kauningin indike punika olih sang sane maraga Guru. Napi malih indik Tri Kaya Parisudha punika sampun wenten
ring sajroning Puja Tri Sandya ring bait sane kaping ungkur.
Tri Kaya Parisudha punika nenten sios wantah parilaksana
sane patut kasuciang, sane kakepah dados tiga :
·
Manacika,
inggih punika mapineh utawi mamanah sane becik lan suci
·
Wacika,
inggih punika mabaos sane becik
·
Kayika,
inggih punika maparilaksana sane becik
Ida dane,
pamekas nyane para mahasisya
Kasayuwiaktian
ipun kakawitin sangkaning pamineh sane becik iraga prasida mabaos punika taler
maparilaksana sane becik lan manut ring Agama. Punika taler yening pamineh
iraga nenten becik, napi malih yening mapineh ngawag-ngawag utawi
tidong-tidong, kapastikayang baos lan parilaksanan iraga jagi nenten becik,
mawetu raris iraga nenten bagia.
Saking
Tri Kaya Parisudha jagi wenten adasa khrtaning indria sane kabaos karmapatha, manut
ring sane kasurat ring Sarasamuscaya, 73 puniki :
“Hana karmapatha
ngaranya, khrtaning indria,
sapuluh kwehnya, ulakêna, kramanya : prawerttiyaning manah sakarêng,
têlu kwehnya, ulahaning wâk pât pwarttiyaning kâya, tělu pinda sapuluh,
prawerttyaning kaya, wak, manah ken geta”.
sapuluh kwehnya, ulakêna, kramanya : prawerttiyaning manah sakarêng,
têlu kwehnya, ulahaning wâk pât pwarttiyaning kâya, tělu pinda sapuluh,
prawerttyaning kaya, wak, manah ken geta”.
Teges ipun:
Wenten karmapatha wastan
nyane, inggih punika khrtaning indria, adasa akeh nyane sane patut
kalaksanayang; pamineh-mineh tiga akeh nyane, pabaos papat akeh nyane, parilaksana
tiga akeh nyane. Punika mawinan adasa akeh nyane parilaksana sane wenten saking
parilaksana angga, pabaosan, muah pamineh, indike punika sane patut uratiang.
Sane mangkin jagi lanturang titiang nlatarang parindikan Tri Kaya
Parisudha puniki.
1.
Manacika (mapineh utawi mamanah
sane becik lan suci), sinalih tunggil nyane :
·
Nenten ngedotang utawi ngiriang
pagelahan anak (si tan engin adengkya ri drbyaning len)
·
Nenten kroda ring sarwa sattwa (si
tan krodha ring sarwa sattwa)
·
Urati ring kaluwihan karmaphala
(si mamituha ni hananing karmaphala).
2.
Wacika (mabaos sane becik), patut
ngedohin:
·
Baos sane nyakitin, mala (ujar
ahala)
·
Baos sane kliwat keras, kasar
(ujar aprgas)
·
Baos misuna (ujar pisuna)
·
Baos nguluk-nguluk (ujar mithya)
3.
Kayika (maparilaksana sane becik) inggih
punika:
·
Nenten nyiksa lan mamati-mati
(syamati-mati)
·
Nenten ngemaling (mangahalalhalal)
·
Nenten maparilaksana paradara (si
paradara).
Ida dane sane kusumayang
titiang
Wenten sane patut uratiang lan setata kaingetang, manut ring rwabhineda,
baos punika nenten je ngawinang karahayuan kemanten, nanging taler ngwinang
baya. Sakadi sane kasurat ring kakawin Nitisastra V.3, puniki:
Wasita minittanta manêmu laksmi
Wasita minittanta pati kapangguh
Wasita minittanta manému dukha
Wasita minittanta menemu mitra
Teges ipun :
Sangkaning baos
iraga nemu bagia
Sangkaning baos
iraga kapangguh
Sangkaning baos
iraga iraga nemu duka
Sangkaning baos
iraga nemu sawitra
Nika mawinan ngiring sareng-sareng mautsaha nekeng tuas mangda prasida mamanah
sane becik manut ring budhi (mahat), sane jagi ngawinang prasida mabaos punika
taler maparilaksana sane becik lan patut. Sane nenten sios indike punika jagi
ngawinang iraga dados manusa sane manut ring agama, manusa sane maguna, sane
uning ring angga.
Inggih ida dane sane wangiang kalih mustikayang
titiang. Wantah kadi punika prasida antuk titiang ngaturang sadaging Tri Kaya
Parisudha, sane cawisang titiang, kaangen manggala sajroning dharma wacana
puniki. Saantukan titiang kantun wimuda utawi kantun kalintang tambet, tuna ring kecap Sang Hyang
Aji, janten tuna antuk titiang
nguningayang, durung manut sajroning arsa. Antuk katunayan titiang punika,
sangkaning manah lascarya titiang nunas geng rena pengampura.
Maka wesananing atur titiang ngaturang parama
santi.
Om Santih Santih Santih Om