Minggu, 05 Februari 2012

CANDI-CANDI HINDU-BUDDHA SANE WENTEN RING JAWI



  ÿc nÑi c nÑi hø nÑ¡ bu d s en ew nÓ) nÉ&¾ j wi .   

2.1.          Candi Prambanan
c nÑI pÉ mã n n/ .     
Candi Rara Jonggrang atau Lara Jonggrang yang terletak di Prambanan adalah kompleks candi Hindu terbesar di Indonesia. Candi ini terletak kurang lebih 20 km timur Yogyakarta, 40 km barat Surakarta dan 120 km selatan Semarang, persis di perbatasan antara provinsi Jawa Tengah dan Daerah Istimewa Yogyakarta.
Candi ini dibangun pada sekitar tahun 850 Masehi oleh salah seorang dari kedua orang ini, yakni: Rakai Pikatan, raja kedua wangsa Mataram I atau Balitung Maha Sambu, semasa wangsa Sanjaya. Tidak lama setelah dibangun, candi ini ditinggalkan dan mulai rusak.
Candi Prambanan adalah candi Hindu terbesar di Asia Tenggara, tinggi bangunan utama adalah 47m.  Kompleks candi ini terdiri dari 8 kuil atau candi utama dan lebih daripada 250 candi kecil.  Tiga candi utama disebut Trisakti dan  dipersembahkan kepada sang hyang Trimurti: Batara Siwa sang Penghancur,  Batara Wisnu sang Pemelihara dan Batara Brahma sang Pencipta.
Candi Rara Jonggrang utawi Lara Jonggrang sane magenah ring Prambanan pinaka genah pupulan  candi Hindu sane pinih ageng ring Indonesia. Candi puniki magenah kirang langkung 20 km saking dangin Yogyakarta, 40 km saking dauh Surakarta lan 120 km delod Semarang, ring wates provinsi Jawa Tengah lan Daerah Istimewa Yogyakarta.
Candi puniki kawangun duk kirang langkung warsa 850 Masehi olih silih sinunggil kakalih raja puniki: Rakai Pikatan, raja sane kaping kalih wangsa Mataram I utawi Balitung Maha Sambu, duk wangsa Sanjaya. Nenten sue sasampun kawangun, candi puniki nyansan ten karunguang lan nyansan wug.
Candi Prambanan wantah candi Hindu pinih ageng sane wenten ring Asia Tenggara, tegeh wangunan utamin nyane 47m.  Pupulan candi puniki kepah dados 8 kuil utawi candi utami lan langkung saking 250 candi alit.  Tiga candi utami punika kawastanin Trisakti lan  kasembahang majeng Sang Hyang Trimurti: Batara Siwa,  Batara Wisnu, lan Batara Brahma.
 c  nÑir r ejo  \áË*¾hu t wi  l r ejo  \áË*¾ s n) m g) n ;¾ r&¾ pÉ mã n næi n k g) n ;¾ pu pu l n¾Ç   nÑi   ÷ nÑ¢ s en pi ni ;¾ h g%¾ r&¾ ÷ enÑo  en si y.  c   nÑi pu ni kø  m g) n ;¾ kø r*¾ l \С*¾ ,20, kø eLÿ em t$ s k&¾ eKÿ t eYÿ gê k(       ª,40, kø eLÿ em t$¾ s k&¾ d hu ;¾ su r k( ª  l n/ ,12 0,  kø eLÿ em t$ d) eLÿ  dŠ) m   r*¾,  r&¾ w t) esæÉo  pI  nÖI j w t) \ ;¾ l nÑ  eh r ;¾ hù sÓI em w eYÿ gê k( ª.
 c   nÑipu ni kø  k w \u n¾Ñ¡ kÐø r*¾ l \С*¾ w( ´,850, m es hù  eHÿlø ;¾ si lø ;¾ si nu \ái lÐ k lø ;¾ r j pu ni kø :  r k hù pI k q n/ , r  j s en k p&¾ k lø ;¾ w \Ö m t r m/ 1  hu t wi  b lø tU*¾  m h su mä¢, du kÙ \Š s  n¾éy.   en nÓ)  nŠu  ew s Sÿ mæu nÐ w \u n/,  c  nÑipu ni kø Zÿ nŠ nÓ) nÐ ru \u w*¾ l nñ nŠ nÙ± g/ .
 c   nÑipÉ mã n nÙ nÓ ;¾ c  nÑI   ÷ nÑ¢ pi ni ;¾ h g%¾ s  en  ew nÓ)  nÉ&¾ h sI y t%¾ g r,  t) g)  ;¾ w \u n  nu t mi Zÿ en47  em t$.  pu pu l     n¾Ç  nÑI pu ni kø k) p ;¾ d eDÿ s/ ,8  ,ku wi   lÀ¡ t wi   c  nÑihu t mi  l nÞ \С*¾ s k&¾,250, c  nÑiy lø t/.  tø g  c nÑI   hu t mi pu ni k  k w sÓ ni  nÓËù  s k¾Õù  l  nÐ s) mä h*¾ m j%¾  ´*¾ hê*¾ tÉù mU( tù :  v  ª  r ´ø w,  v ª r  wi    ³Æ¡,  l  nä ª  r   bÉ hß.



Candi Borobudur
  c   nÑiebo eRÿ bu du(¾.¾
Candi Borobudur adalah nama candi Budha yang terletak di Borobudur, Magelang, Jawa Tengah. Lokasi candi adalah kurang lebih 100 km di sebelah barat daya Semarang dan 40 km di sebelah barat laut Yogyakarta. Candi yang berbentuk stupa ini didirikan oleh para penganut agama Buddha Mahayana sekitar tahun 800-an Masehi pada masa pemerintahan wangsa Syailendra.
Candi Borobudur inggih punika candi Budha sane magenah ring Borobudur, Magelang, Jawi Tengah. Genah candi punika kirang langkung 100 km ring daja dauhan Semarang lan 40 km ring  delod dauhan Yogyakarta. Candi sane mawentuk yupa puniki kadegang olih para jana sane magama Buddha Mahayana duk warsa 800 Masehi ring sawewengkon pamerintahan wangsa Syailendra.
  c  nÑi     ebo eRÿ bu du(¾ hø \ái ;¾ pu ni k c nÑi bU   dÒ s en m g) n ;¾ r&¾ ebo eRÿ bu du(¾, m g) l*¾, j wI t) \ ;¾. g) n ;¾ c    nÑipu ni k kø r*¾ l \С*¾,100   ,kø eLÿ  em t$¾  r&¾ d j d hu  h nŠ) m r*¾ l n/ ,40,  kø eLÿ em t$ r&¾  d) eLÿ dÑ hu  h  en¾êo y k( t.  c  nÑis en m w) nÓ¡ kë p pu ni kø k d) g*¾ eHÿ lø ;¾ p r j n  s en m g m bU dÒ m h y n du kÙ(      [,800 ,m es hù r&¾ s w) w) e\Ðo  næ mÉi nÓ  h nÙ \Š sê  hù el nÑË.  



Candi Bima
c nÑi vi m.
Candi Bima terletak paling selatan di kompleks Percandian Dieng. Pintu masuk berada di sisi timur. Candi ini cukup unik dibanding dengan candi-candi lain, baik di Dieng maupun di Indonesia pada umumnya, karena kemiripan arsitekturnya dengan beberapa candi di India. Pada bagian atap terdapat relung dengan relief kepala yang disebut dengan kudu.
Candi Bima magenah pinih kelod ring wewidangan Percandian Dieng. Pamedal nyane magenah ring sisi kangin. Candi puniki mabinayan sareng candi-candi tiosan, sareng candi Dieng punika taler candi-candi tiosan sane wenten ring Indonesia, arsitekturnyane mirib sekadi makudang-kudang candi ring India. Ring duur nyane madaging relung sane madue relief sirah sane kabaos kudu.
 c nÑi vi m m g) n ;¾ pi ni ;¾ k) eLÿ d¾É&¾  w wi d \næ$¾ c nÑi  h nÑi y%¾. p m) d lñ en m g) n ;¾ r&¾ si si k \i n/ .   c nÑi  pu ni kø  m bø n y  nŠ Ï*¾ c nÑi c nÑi tø eYÿ s nŠ en w) nÓ) nÉ&¾ hø enÑo n) si y,  h( si et kÓ¡( Zÿ en  mi ri bŠ) k di m ku  d*¾ ku d*¾ c nÑi  s en ew nÓ) nÉ&¾ hø nÑi y.   r&¾ du  hu(¾ Zÿ  en m d g&¾ Ï lu \Š en m du  ew er løe y   pŠi r ;¾ s en k b eWÿ sС du. 

Candi Ceto
c nÑi ec eTÿ.
Candi Ceto merupakan sebuah candi bercorak agama Hindu peninggalan masa akhir pemerintahan Majapahit (abad ke-15). Lokasi candi berada di Dusun Ceto, Desa Gumeng, Kecamatan Jenawi, Kabupaten Karanganyar, pada ketinggian 1400m di atas permukaan laut.
Sampai saat ini, komplek candi digunakan oleh penduduk setempat yang beragama Hindu sebagai tempat pemujaan dan populer sebagai tempat pertapaan bagi kalangan penganut agama asli Jawa/Kejawen.


Candi Ceto nenten sios wantah candi agama Hindu tetamian saking riwusan pemerintahan Majapahit (abad ke-15). Candi puniki magenah ring Dusun Ceto, Desa Gumeng, Kecamatan Jenawi, Kabupaten Karanganyar.
Ngantos mangkin, candi puniki kaanggen olih krama sane magama Hindu irika pinaka genah ngaturang puja lan bakti taler kaloktah kaanggen genah matapa olih krama sane nganut agama asli Jawa/Kejawen.
 c nÑi ec eTÿ   en nÓ) nŠi eYÿ sÙ nÓ ;¾ c nÑi y g m ÷ nÑ¡ t) t mi y nŠ k&¾ ri wu s næ  mÉi nÓ h nß j p hø t/  ¦ h b dÐ),15, ).  c nÑi pu ni kø m g) n ;¾ r&¾ dU su  en¾Ç eTÿ,  eŒ ´ gu m%¾,  k) c m t  n¾é) n wi,  k bu p et  nÐ r \ Z(ÿ¾.
 \ enÓo sß \Ði n/ ,  c nÑi  pu ni kø k h e\á  en¾Ào lø ;¾  kÉ m s n) m g m÷ nÑ¡  hø ri k  pi n k g) n ;¾ \ tu r* pU j l nä kÓø  t ò(¾ k eLÿ kÓ ;¾ k h \á)  n¾á) n ;¾ m t p eHÿ lø ;¾ kÉ m s en \ nu t h g m h sÞi  j w hu t wik j ew n/.

Candi Arjuna
c nÑi Á(¾ ju  x.



Candi Arjuna adalah sebuah kompleks candi Hindu peninggalan dari abad ke-7-8 yang terletak di Dataran Tinggi Dieng, Kabupaten Banjarnegara, Jawa Tengah, Indonesia. Dibangun pada tahun 809, Candi Arjuna merupakan salah satu dari delapan kompleks candi yang ada di Dieng.


Candi Arjuna inggih punika wewidangan candi Hindu tetamian saking abad ke-7-8 sane magenah ring Dataran Tinggi Dieng, Kabupaten Banjarnegara, Jawa Tengah, Indonesia. Kawangun duk warsa 809, Candi Arjuna nenten sios wantah silih sinunggil  saking wewidangan candi sane wenten ring Dieng.

   c nÑiÁ( ju  x hø \ái  ;¾ pu ni k w wi d \  n¾Ç nÑi hø nÑ¡ t) t  mê nŠ k&¾ h b  dÐ) ,7-8,  s en m g) n  ;¾ r&¾ d t r nÓi \ái di ey*,  k vU p et nã  Zé(ÿ¾ n) g r, j w t) \ ;, hø enÑo en si y.  k w \u nÑ¡  kÙ(               ´, 809,  c nÑiÁ(¾ ju x n) nÓ) nŠi eYÿ sÙ nÓ ;¾ si lø ;¾ si nu \ái lŠ kø \Ù wi d \  n¾Ç nÑi s en  ew  nÓ) nÉ&¾ di     ey*.

Candi Gedong Songo
c nÑi g) eD*ÿ¾ eSÿ e\o.
Candi Gedong Songo adalah nama sebuah komplek bangunan candi peninggalan budaya Hindu yang terletak di Desa Candi, Kecamatan Ambarawa, Kabupaten Semarang, Jawa Tengah, Indonesia tepatnya di lereng Gunung Ungaran. Di kompleks candi ini terdapat sembilan buah candi. Candi ini diketemukan oleh Raffles pada tahun 1804 dan merupakan peninggalan budaya Hindu dari zaman Wangsa Syailendra abad ke-9 (tahun 927 masehi).
Candi Gedong Songo inggih punika wastan wewidangan candi tetamian budaya Hindu sane magenah ring Desa Candi, Kecamatan Ambarawa, Kabupaten Semarang, Jawa Tengah, Indonesia ring lereng Gunung Ungaran. Ring wewidangan candi wenten 9 candi. Candi puniki pinaka tetamian budaya Hindu saking zaman Wangsa Syailendra abad 9 (warsa 927 masehi).
 c nÑi g) e eD*ÿ¾ eSÿ e\o hø \ái ;¾ pu  ni k w  [Ó nÙ wi d \  n¾Ç nÑi t) t mi y n®¡ d y hø nÑ¡ s en m g) n ;¾ r&¾  eŒ s c nÑi,  k) c m t   n¾À mã r w, k  vU p  et nŠ) m r*¾ j w t) \ ;¾ hø enÑo n) si y r&   el er \á¡ nu*¾ hu \ r  n/.  ¿ c nÑi  pu ni kø pi n k t) t mê n®¡ d y hø nÑ¡  s k&¾ j m nÙ \ s sê hø el nÑË  h b d/,9,    w(  [,927,m  es hø ,  m  s) hø.

Candi Singosari
¾\c nÑi si e\o s ri.
Candi Singosari adalah candi Hindu - Buddha peninggalan bersejarah Kerajaan Singhasari yang berlokasi di Desa Candirenggo, Kecamatan Singosari, Kabupaten Malang, Jawa Timur, Indonesia.
Berdasarkan penyebutannya pada Kitab Negarakertagama pupuh 37:7 dan 38:3 serta Prasasti Gajah Mada bertanggal 1351 M di halaman komplek candi, candi ini merupakan tempat "pendharmaan" bagi raja Singasari terakhir, Sang Kertanegara, yang mangkat pada tahun 1292 akibat istana diserang tentara Gelang-gelang yang dipimpin oleh Jayakatwang. Kuat dugaan, candi ini tidak pernah selesai dibangun.
Candi Singosari wantah candi Hindu - Buddha tetamian saking Kerajaan Singhasari sane magenah ring Desa Candirenggo, Kecamatan Singosari, Kabupaten Malang, Jawa Timur, Indonesia.
Manut ring Kitab Negarakertagama pupuh 37:7 lan 38:3 punika taler Prasasti Gajah Mada sane matanggal 1351 Masehi ring natar wewidangan candi, candi puniki pinaka genah "pendharmaan" majeng raja Singasari sane pinih ungkur, Sang Kertanegara, sane mangkat duk warsa 1292.
 c nÑi d si e\o s ri w nÓ hÇ nÑi  hø hÑ¡ bu d t) t mi y nŠ kø \Ð) r j h nŠi \ s ri s en m g) n ;¾ r&¾ eŒ s c nÑi Ï e\áo, k) c m t nŠi e\o s ri, k bu p et nß l*¾, j w tø mu(, hø enÑo en si y.
 m nu tÉø \Ði t bÂ) g r k$ t g m pu pu ;¾,37:7, l n/,38:3,  pu ni k  t ò( pÉ s sÓi g j ;¾ m d s en m t \á l/ ,1351, m s) hø  r& n t( w wi d \     n¾Ç nÑi, c nÑi pu ni kø  pi n k g) n ;¾ p Œ( m  h nß j) \É j si \ s ri s n) pi ni  ;¾ hu \С(¾,  s \Ð$ t n) g r,  s  en m \Ð tÑ¡ kÙ r [,1292.



Candi Kalasan
c nÑi k l s n/.


Candi Kalasan atau Candi Tara dibangun sekitar akhir abad ke 8 M atau awal abad ke 9 M diatas bangunan candi kuno. Candi yang berada kira-kira 2 km di sebelah barat dari candi Prambanan, yaitu di sisi jalan raya antara Yogyakarta dan Solo ini dikategorikan sebagai candi umat Buddha.
Berdasarkan prasasti Kalasan bertarikh 778 yang ditemukan tidak jauh dari candi ini menyebutkan tentang pendirian bangunan suci untuk menghormati Bodhisattva wanita, Tarabhawana dan sebuah vihara untuk para pendeta. Penguasa yang memerintah pembangunan candi ini bernama Maharaja Tejapurnapana Panangkaran (Rakai Panangkaran) dari keluarga Syailendra. Kemudian dengan perbandingan dari manuskrip pada prasasti Kelurak tokoh ini dapat diidentifikasikan dengan Dharanindra atau dengan prasasti Nalanda adalah ayah dari Samaragrawira. Sehingga candi ini dapat menjadi bukti kehadiran Wangsa Syailendra, penguasa Sriwijaya di Sumatera atas Jawa.
Candi Kalasan utawi Candi Tara kawangun duk ring ungkur abad 8 M utawi ring ajeng abad 9 M ring duur wangunan candi kuno. Candi sane magenah kirang langkung 2 km ring sisi kauh saking candi Prambanan puniki wantah candi umat Buddha.
Manut prasasti Kalasan sane metarikh 778 sane katemuang nenten doh saking candi puniki nguningayang indik pawangunan wangunan suci sane kaanggen nyembah Bodhisattva istri, Tarabhawana lan vihara asiki majeng pandita. Panguasa sane mamrintah pewangunan candi puniki mapesengan Maharaja Tejapurnapana Panangkaran (Rakai Panangkaran) saking kulawarga Syailendra. Raris manut saking manuskrip prasasti Kelurak tokoh puniki kawastanin Dharanindra utawi manut prasasti Nalanda wantah aji saking Samaragrawira.
c nÑi k l s  n¾À¡ t wi c nÑi t  r k w \u nÑ¡ u  kÉ&¾ \С(¾ h b d/,8, m s) hø   r&¾ h j%¾ h b d/,9, m s) hø r&¾ du   wu (¾w \u n  n¾Ç nÑi ku eNÿ.  c nÑi  s en m g) n ;¾ kø  r*¾ l \С*¾ ,2, kø eLÿ  em t$¾ h&¾ si si k hu ;¾ s k&¾ c nÑi pÉ mã n  nu ni kø w nÓ ;¾ c nÑi  hu m t®¡ d.
 m nu tæÉ s sÓi  k l s  nŠ en m t ri k/ ,778,  s en k t) mu w*¾ en nÓ) enÑo ;¾ s k&¾ c nÑi  pu ni kø \u ni \ y*¾ hø nÑi kæ w \u n  nÙ \u n nŠu ci s en k  h  e\á nñ) mã ;¾ ebo di s tÙ hø sÓËø, t r b w n  l nÙi h r h si kø m j%¾ p nÑi t. ¿ p \u w s s en m mÉi nÓ ;¾ p w \u n  n¾Ç nÑi pu ni kø m p) es \ nß h  r j et j pu( n p( n p n \Ð r n/¦ r k hø  p n \Ð r  n/  § ¿ s k&¾ ku l w( g sê hø  el nÑË.  ¿  r ri sß nu tÉø \ß nu sÐËø pæÉ s sÓi k) lu r ekÓo eKÿ ;¾ pu ni kø   k  w    [Õ ni  nÒ r nI nÑË ¿ hu t wi m nu tæÉ s sÓi n l nÑ w nÓ ;¾Á jI s k&¾ s m r gÉ wi r.

Candi Mendut
c nÑi m) nÑ¡ t/.
Candi Mendut adalah sebuah candi berlatar belakang agama Buddha. Candi ini terletak di desa Mendut, kecamatan Mungkid, Kabupaten Magelang, Jawa Tengah, beberapa kilometer dari candi Borobudur.
Candi Mendut didirikan semasa pemerintahan Raja Indra dari dinasti Syailendra. Di dalam prasasti Karangtengah yang bertarikh 824 Masehi, disebutkan bahwa raja Indra telah membangun bangunan suci bernama wenuwana yang artinya adalah hutan bambu. Oleh seorang ahli arkeologi Belanda bernama J.G. de Casparis, kata ini dihubungkan dengan Candi Mendut.
Candi Mendut wantah silih sinunggil candi agama Buddha. Candi puniki magenah ring desa Mendut, kecamatan Mungkid, Kabupaten Magelang, Jawa Tengah, nampek saking candi Borobudur.
Candi Mendut kadegang duk pamrintahan Raja Indra saking dinasti Syailendra. Ring prasasti Karangtengah sane matarikh 824 Masehi, irika kauningang raja Indra ngwangun wangunan suci sane mawasta wenuwana sane teges ipun tegal tiing.
 c nÑi m) nÑ¡ tÙ nÓ ;¾ si lø ;¾ si nu \ái lÇ nÑi y g m bu d. ¿ c nÑ¡  pu ni kø m g) n ;¾  r&¾  eŒ  s m) nÑ¡ t/, k) c m t  nà¡ \Ði d/, j w t) \ ;¾, n mæ)  k¾Š k&¾ c nÑi ebo eRÿ bu du (¾.
 c nÑi m) nÑ¡ tÐ d) g*¾ du k¾æ mÉi nÓ h nÉ j ÷ nÑË s k&¾ di n sÓi sê hø  el nÑË.    ¿   r&¾ pÉ s sÓi k r*¾ t) \ ;¾ s en m t ri k/ ,824, m s) hø,  hø ri k  k hu ni \*¾ r j÷ nÑË  \ w \u nÙ \u n nŠu ci s en m w [Õ w) nu w n s en t) g) si pu nÓ) g lÓø y& .

Candi Banyunibo


   c nÑi b  Zÿu ni ebo.

Candi Banyunibo yang berada di pertengahan sawah2 di selatan candi Prambanan Candi Banyunibo yang berarti air jatuh-menetes (dalam bahasa Jawa) adalah candi Buddha yang berada tidak jauh dari Candi Ratu Boko, yaitu di bagian sebelah timur dari kota Yogyakarta ke arah kota Wonosari. Candi ini dibangun pada sekitar abad ke-9 pada saat zaman Kerajaan Mataram Kuno. Pada bagian atas candi ini terdapat sebuah stupa yang merupakan ciri khas agama Buddha.
Candi Banyunibo sane magenah ring tengahing uma ring delod candi Prambanan wantah candi Buddha sane magenah nenten doh saking Candi Ratu Boko, inggih punika ring sisi kangin saking kota Yogyakarta nuju  kota Wonosari. Candi puniki kawangun duk abad 9 ritatkala zaman Kerajaan Mataram Kuno. Ring duur candi wenten stupa asiki sane pinaka ciri khas agama Buddha.
c nÑi b Zÿu ni  ebo s en m g) n ;¾ r&¾ t) \  h&¾ hu m r&¾ d) eLÿ dÇ nÑi pÉ mã n   nÙ nÓ ;¾ c nÑi bu d s  en m g) n ;¾ en nÓ) enÑo ;¾ s k&¾ c nÑi r tu ebo eKÿ,  hø \ái ;¾ pu ni k  r&¾ si si k \i nŠ kø e\Ðo t eYÿ gê k(ª nu ju eKÿ t eWÿ eNÿ s ri. ¿  c nÑi pu ni kø k w \u nÑ¡ k b d/,9, ri t tÐ l j m nÐ) r j h nß t r mС eNÿ.  r&¾ du du(¾ c nÑi ew nÓ) nŠÓ¡ p h si kø s en pi n k ci ri k  s¾À g m bu d.



Sumber            : http://www.scribd.com/doc/16843473/Candicandi-Di-Indonesia (Denpasar, 17 September 2011 )
Sumber            :   http://id.wikipedia.org (Denpasar, 21 September 2011 )
 

Tidak ada komentar:

Posting Komentar